Morgen is het 17 maart 2021!

Business-Director-Public-Affairs-Jacques-Bettelheim

Jacques Bettelheim | Business Director Public Affairs

August 29, 2019

public-affairs-en-stakeholder-management-morgen-is-het-17-maart-2021

Het bedrijfsleven stond decennialang in een goede reuk op het Binnenhof. Maar dat positieve beeld begint in rap tempo te kantelen. Hoe kunnen bedrijven daarmee omgaan? Door de vlucht naar voren te kiezen en hun blik te richten op de verkiezingen van 2021. Vijf praktische tips voor bedrijven die de dialoog met de politiek willen aangaan.

Nog maar een paar dagen en de Tweede Kamer keert terug van zomerreces. Parlementair Den Haag maakt zich op voor een nieuw politiek jaar. Het belooft een interessant jaar te worden. Het kabinet-Rutte-III, nog geen twee jaar geleden aangetreden, maakt zich op voor zijn laatste volledige jaar. Over anderhalf jaar mogen we immers alweer naar de stembus: de volgende Tweede Kamerverkiezingen zijn op woensdag 17 maart 2021. Tenzij het huidige kabinet eerder valt, maar dat verwacht vrijwel niemand.

Na een stroeve start met vooral veel gedoe (Halbe Zijlstra weg als minister van Buitenlandse Zaken; omstreden uitspraken van zijn opvolger Stef Blok; intrekking van de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting) draait Rutte-III inmiddels op volle toeren. Er liggen pensioen- en klimaatakkoorden; die behoeven weliswaar nog nadere uitwerking, maar er is brede maatschappelijke waardering dat het kabinet deze taaie, maar o zo belangrijke dossiers heeft vlot getrokken. En dan is er de recente aankondiging van een fonds voor investeringen in onderwijs, wonen en infrastructuur.

2020 wordt behalve het oogstjaar voor het kabinet ook het jaar waarin Nederland zich voorbereidt op de Kamerverkiezingen. Dat levert interessante leiderschapsvragen op. Gaat Mark Rutte nog een keer de kar trekken bij de VVD of neemt Klaas Dijkhoff het stokje over? Wordt Hugo de Jonge of Wopke Hoekstra (of misschien wel Mona Keijzer) de CDA-lijsttrekker? En wie komt bij D66 bovendrijven: Sigrid Kaag, Kajsa Ollongren of Rob Jetten?

Maar uiteraard gaat het ook – en hopelijk vooral – over inhoud. Wat worden in de jaren twintig de grote issues en daarmee dus de verkiezingsonderwerpen? Meer of minder Europa? Meer of minder vluchtelingen? Gas geven of remmen met klimaatbeleid? Investeren in of bezuinigen op zorg, onderwijs, defensie, wonen? All of the above? Ongetwijfeld spelen al deze thema’s in meerdere of mindere mate een rol in de toekomstige campagne. Maar ik durf er op voorhand wel een thema aan toe te voegen dat belangrijker wordt dan voorheen. En dan heb ik het over de positie van het (grote) bedrijfsleven.

Wie zijn ogen en oren de kost geeft, merkt dat er op dit punt iets aan het veranderen is in het maatschappelijk debat. Sinds de jaren tachtig hebben achtereenvolgende kabinetten (onder leiding van Lubbers, Kok, Balkenende en Rutte) veel ruimte gegeven aan bedrijven. De politiek zorgde voor lastenverlichting, het afschaffen van regelgeving, meer marktwerking en een fiscaal klimaat dat Nederland de reputatie van belastingparadijs heeft bezorgd.

Dat linkse partijen te hoop lopen tegen deze bedrijfslevenvriendelijke maatregelen, is niet nieuw. Interessant is dat ook partijen als het CDA en zelfs de VVD hier langzaam maar zeker afstand van gaan nemen. Een citaat: ‘De winst klotst ­tegen de plinten, maar alleen de ­lonen van topmannen stijgen. De cao-lonen gaan onvoldoende omhoog en dat is niet acceptabel.’ Een uitspraak van een vakbondsvoorman of van de laatste Nederlandse communist? Nee hoor, het is onze premier – tevens VVD-leider – die het woord voert. Tijdens een partijbijeenkomst kort voor de zomer dreigde Rutte lastenverlichting voor het bedrijfsleven af te blazen als loonstijgingen voor de werknemers achterwege blijven.

Als de leider van dé bedrijfslevenpartij dergelijke uitspraken doet, is er iets aan de hand. Dan kunnen we spreken van een serieuze paradigmashift. Moeten bedrijven zich hiertegen verdedigen? Dat kan nuttig en verstandig zijn. Maar het is effectiever als het bedrijfsleven de vlucht naar voren kiest. En dan is het preverkiezingsjaar 2020 een uitstekend moment.

Immers, volgend jaar richten alle politieke partijen ter voorbereiding op de verkiezingen van 2021 programmacommissies in. Deze commissies zijn belast met het formuleren van verkiezingsprogramma’s. En hoewel aanpak en werkwijze per partij verschillen, is er een grote gemene deler: de commissies zijn op zoek naar relevante input; van burgers, ngo’s en van het bedrijfsleven.

Bij het aandragen van bouwstenen ligt er uiteraard een taak voor belangenorganisaties: voor VNO-NCW als behartiger van de gemeenschappelijke belangen van het bedrijfsleven, en vanzelfsprekend eveneens voor de brancheorganisaties. Maar in mijn ervaring is het allerminst dubbelop als individuele bedrijven ook zelf actief de boer op gaan. Politici – en voor leden van programmacommissies is dat niet anders – willen immers naast ‘macroverhalen’ ook ‘verhalen van vlees en bloed’ horen. En die komen doorgaans van individuele personen en van individuele bedrijven.

Het voorjaar van 2021 lijkt nog ver weg, maar het is slim om nu al te anticiperen op de verkiezingen. Want de politiek gaat zich langzaam maar zeker op de verkiezingen voorbereiden. Zo bezien is het morgen al 17 maart 2021. Daarom hier mijn vijf praktische tips aan bedrijven om de dialoog te zoeken met de commissies die zich gaan buigen over verkiezingsprogramma’s:

1.     Formuleer je boodschap. Wat vind je dat de politiek moet doen of laten na de verkiezingen van 2021? Moet er meer, andere of juist minder wet- en regelgeving komen?

2.     Bedenk wat je als bedrijf zelf kunt bijdragen aan het verbeteren of oplossen van maatschappelijke knelpunten (klimaatbeleid, beteugelen van de zorgkosten, voedselveiligheid, om maar enkele voorbeelden te noemen). Betrek dit in je boodschap óf heb dit achter de hand als politieke partijen vragen naar wat je zelf doet.

3.     Check de sites van politieke partijen hoe hun programmacommissies zijn samengesteld en wanneer deze aan de slag gaan.

4.     Benader de programmacommissies tijdig. Soms is sprake van subcommissies per thema of sector; neem dan met die commissie contact op.

5.     Bied aan om met de commissie in gesprek te gaan. Een dialoog is immers de meest effectieve manier om je boodschap over te brengen. Staat een partij(commissie) daar niet voor open – en die kans is aanwezig, gelet op de vele verzoeken die ze krijgen – vat je boodschap dan samen in een A4’tje en stuur dat toe.


Photo by Sebastiaan ter Burg from Flickr.